مصداق اهل بیت در آیه تطهیر چه کسانی هستند؟



پاسخ اجمالی

داستان از این قرار است که در سال نهم هجری یعنی اواخر حیات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، امام حسن و امام حسین علیهما السلام که حدود 6 ساله و 5 ساله بودند برای دیدار پدربزرگ خود، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آمدند. امیرالمومنین و حضرت زهرا سلام الله علیهما هم تشریف آوردند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم توجه کردند و دیدند که ملائکه در حال نزول از آسمان هستند. بلافاصله عبای بزرگی که از آن تعبیر به کساء می کنند، آوردند و آن را بر روی سر هر پنج نفر یعنی خودشان و امیرالمومنین و فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسین علیهم السلام انداختند تا این رحمتی که می خواهد نازل شود بر همه پنج تن با هم نازل شود.

آن ملائکه حامل این آیه شریفه بودند:

« إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكمُ‏ تَطْهِيرًا »1

« اى اهل بيت، خدا مى ‏خواهد پليدى را از شما دور كند و شما را پاك دارد.»1

پاسخ تفصیلی

آیه تطهیر در سال نهم هجری یعنی اواخر حیات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است. بنابر قول مشهور، پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم در منزل بهترین همسرشان بعد از حضرت خدیجه سلام الله علیها یعنی جناب ام سلمه تشریف داشتند، البته در بعضی نقل های اهل سنت آمده که این واقعه در منزل عایشه بوده اما این در اصل مساله تفاوتی ایجاد نمی کند.

« إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكمُ‏ تَطْهِيرًا »1

منحصراً خداوند اراده کرده است همه آلودگی ها را از شما اهل بیت دور سازد و شما را به طور کامل مصون و مطهر قرار دهد. به این جهت به روایت ذیل آیه و شأن نزول آیه تعبیر به حدیث کِساء می کنند.

در عرف جامعه شیعه قرن هاست که حدیث کساء به ‌دلیل روایاتی که در ذیل این آیه داریم از برکت فراوانی برخوردار است و مردم هر جایی که بخواهند مورد عنایت خداوند قرار بگیرند حدیث کساء را تلاوت می‌کنند.

آیه تطهیر و حدیث ذیل آن یعنی حدیث کسا، از آیات و روایات اجماعی فریقین یعنی اهل سنت و شیعه است. نزول این آیه را در شأن اهل بیت علیهم السلام به تواتر نقل کرده‌اند، لذا در صدور نزول این آیه درباره اهل بیت علیهم السلام بین شیعه و اهل سنت اختلافی وجود ندارد.

آیه شریفه تطهیر نکات تفسیری متعددی دارد که باید به آن توجه کرد:

نکته اول:

آیه با لفظ إنَّمَا شروع می‌شود. در آیات امامت و ولایت دو آیه با لفظ إنَّمَا آغاز می‌شود:

1. آیه ولایت: « إنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ »2

2. آیه تطهیر: « إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكمُ‏ تَطْهِيرًا »

إنَّمَا از ادات حصر است یعنی در مقام مفهوم و ترجمه باید گفت: منحصراً، یعنی حصر می کند و مطلب را از حالت عمومیت به یک محدوده خاصی منحصر می کند.

در این آیه شریفه، حصر در اذهاب رجس و آلودگی از اهل بیت علیهم السلام انجام شده است. یعنی اراده ی خدا بر تطهیر غیر از اهل بیت علیهم السلام که در مقام شان نزول 5 تن و در مقام تاویل و روایات تاویلی چهارده معصوم علیهم السلام می باشند، قرار نگرفته است.

در این امت اسلام عصمت منحصر در این چهارده نفر است. افراد با تقوا فراوانند، افراد منزه و مزکی فراوانند، اما رتبه عصمت انحصار در این 14 نفر دارد.

نکته دوم:

اراده ی خدا دو نوع است: اراده تکوینی و اراده تشریعی.

اراده تکوینی، اراده گریزناپذیر الهی است که به هر چیزی تعلق بگیرد، تحقق پیدا می‌کند.

اراده تشریعی، از سنخ امر و نهی خداست.

اراده در اینجا از نوع تکوینی است چون فضیلتی از فضائل اهل بیت علیهم السلام را بیان می‌کند و نیز اگر بخواهد تشریعی باشد و از سنخ امر به طهارت و عدم ورود به آلودگی ها باشد، انحصار در اهل بیت ندارد و شامل حال همه آحاد امت خواهد شد. چون با إنَّمَا این آیه محدود به عده خاصی شده است، لذا این اراده که در مقام فضیلت اهل بیت علیهم السلام است اراده تکوینی است. یعنی خدا اراده کرده است اذهاب رجس و آلودگی از شما اهل بیت علیهم السلام.

نکته سوم:

در آیه آمده است: لِيُذْهِبَ یعنی فعل منصوب است به اَن مقدر یعنی لاَن یذهب بوده است. این اَن مقدر در آیه دو فعل را منصوب کرده است، یکی یُذهب دومی یُطهر.

اذهاب یعنی از بین بردن و مانع شدن. یعنی خدا کاری کرده که آلودگی ها در وجود شما وارد نشود، یعنی وجود شما مبرای از همه آلودگی ها باشد. ال در الرِّجْسَ، ال جنس است یعنی هیچ آلودگی بدنی در شما نیست، آلودگی فکری در شما نیست، آلودگی اعتقادی در شما نیست، آلودگی رفتاری و هیچ سنخی از آلودگی در شما اهل بیت علیهم السلام وجود ندارد و خداوند همه آلودگی ها را از شما دور کرده است.

بنابراین تعبیر به اراده به اذهاب رجس اثبات کننده عصمت اهل بیت علیهم السلام است یعنی اهل بیت مصادیق این آیه، معصوم به عصمت الله و مصون از همه گناهان و آلودگی ها به اراده خداوند عز و جل هستند.

نکته چهارم:

کلمه أَهْلَ الْبَيْتِ در این آیه به معنی خانواده است، یعنی اعضای دائمی این خانه. توجه داشته باشید اهل شامل همسر نمی شود، شامل اعضای دائمی خانه می شود که عبارت باشند از فرزند و فرزند فرزند. لذا اهل بیت که در این آیه به دلیل اختصاص نصب گرفته است، شامل حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و فرزندان ایشان که روایات فرمودند امام حسن و امام حسین صلوات الله علیهما هستند و فرزندان این ها یعنی 9 امام معصوم از نسل امام حسین علیه السلام می باشد. پس اهل بیت این ها هستند.

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در مقام تنزیل در ذیل این آیه، کساء را بر سر این 5 نفر انداختند که مصداق اهل بیت را معین کنند. شامل ام سلمه که این واقعه در خانه او اتفاق افتاده یا در نقل قول دیگر اهل سنت شامل عایشه که نزول این آیه به نقلی در منزل او واقع شده نمی‌شود؛ چون پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم این همسران را در زیر کساء قرار ندادند. فقط اصحاب کساء هستند که خداوند اراده اذهاب رجس و نیز عصمت آنها را کرده است.

نکته پنجم:

در عبارت يُطَهِّرَكمُ‏ تَطْهِيرًا، تَطْهِيرًا مفعول مطلق است یعنی خداوند به طور کامل طهارت و پاکیزگی شما را اراده کرده است.


دعوت به مطالعه پرسش و پاسخ آیا آیه تطهیر درباره همسران پیامبر است؟


منابع

1) سوره مبارکه احزاب، آیه 33

2) سوره مبارکه مائده، آیه 55


نظرات


ارسال نظر :

پرسش جدید