در آیه تطهیر اراده خداوند از نوع تشریعی است یا تکوینی؟

پاسخ اجمالی
آیه 33 سوره مبارکه احزاب مشهور به آیه تطهیر
« إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكمُ‏ تَطْهِيرًا »
«منحصراً خداوند اراده کرده است همه آلودگی ها را از شما اهل بیت علیهم السلام دور سازد و شما را به طور کامل مصون و مطهر قرار دهد.»
بعضی از مفسرین اهل سنت اراده خداوند را در این آیه، اراده تشریعی دانسته‌اند و اگر این باشد، معنی آیه چنین می شود:
« خداوند به شما امر می کند که از همه آلودگی ها دوری کنید و کاملا پاکیزه و مطهر از آلودگی ها باشید.»
باید بگوییم اراده خداوند در آیه تطهیر یک اراده تشریعی نیست بلکه تکوینی است. در ادامه با دلایل منطقی و ذکر چند نمونه این مطلب را اثبات می کنیم.
پیش از مطالعه به پرسش و پاسخ آیا آیه تطهیر درباره همسران پیامبر است؟ مراجعه کنید
پاسخ تفصیلی
1. اگر منظور از اراده در این آیه اراده تشریعی باشد، با إنَّمَا اول آیه سازگاری ندارد. چون گناه نکردن و معصیت نکردن انحصاری به اهل بیت علیهم السلام ندارد. همه آحاد امت نباید گناه کنند. این إنَّمَا نشانگر یک فضیلت اختصاصی برای این خانواده است.
2. همسران پیغمبر هیچ‌گاه در فضیلت خودشان حتی در تاریخ اهل سنت، خودشان را مصداق آیه تطهیر ندانستند و به این آیه استشهاد نکردند که در شأن ما نازل شده است.
3. زمانی که آیه 132سوره مبارکه طه بر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نازل شد:
« وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها »
«خانواده ات را به نماز امر کن و خودت هم بر نماز شکیبا باش.»
در کتب تفسیر و تاریخ آمده است که وقتی این آیه بر پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم در سال آخر حیاتشان نازل شد، به نقلی 17 ماه1 و به نقلی 9 یا 10 ماه2، پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم هر روز در لحظه اذان صبح، به در خانه امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها تشریف می بردند و دو طرف چارچوب را می گرفتند و می‌فرمودند:
« الصلوة! الصلوة! یا اهل بیت النبی. إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكمُ‏ تَطْهِيرًا »
این کار را پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم در خانه بقیه همسرانشان انجام ندادند و این که دو طرف چارچوب در را هم موقع تلاوت آیه می گرفتند، نشان از این بود که مصداق این آیه از این خانه به جای دیگری تجاوز نکرده و نخواهد کرد.
4. در طول تاریخ امیرالمومنین علی علیه السلام در مفاخرات و مناشدات متعدد به اصحاب فرمودند: 
«کدام شما جزء ما اهل بیت هستید که آیه تطهیر درباره آن ها نازل شده است؟»
یعنی این فضیلت اهل بیت علیهم السلام را بیان کند؛ نه اینکه امر کند به اینکه دنبال آلودگی ها نروید. این اراده، اراده تشریعی نیست و می خواهد این فضیلت طهارت و عصمت را منحصر به اهل بیت علیهم السلام قرار بدهد.

ارتباط آیه شریفه تطهیر با بحث امامت چیست؟
پاسخ: آیه تطهیر به روشنی عصمت اهل بیت علیهم السلام را اثبات می کند که هیچ آلودگی ای در وجود آنان راه ندارد. آن ها معصوم اند و مطهرند. چون در آیه امامت3، خداوند در جواب حضرت ابراهیم علی نبینا و آله و علیه السلام که خطاب کرد «خدایا فرزندان من هم در مقام امامت قرار می دهی؟» می فرمایند: عهد امامت و پیشوایی امت به ظالمان نمی رسد، پس امام باید معصوم و مطهر باشد. از این آیه اثبات می کنیم که پنج تن علیهم السلام مصادیق عصمت هستند و آن ها شایستگی امامت دارند.
پس به این ترتیب به واسطه آیه امامت و جمع آن با آیه تطهیر می توان امامت را منحصر در اهل بیت علیهم السلام (مصادیق این آیه) قرار داد.

منابع
1) شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، جلد 2، صفحه 78
2) شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، جلد 2، صفحه 78
3) سوره مبارکه بقره، آیه 124؛ « و إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي‏ قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمينَ »