چرا ولادت حضرت مهدی علیه السلام پنهانی بوده است؟

پاسخ اجمالی
اهل بیت علیهم السلام پنهانی بودن ولادت را به عنوان یکی از مشخصات مهدی موعود برشمرده و از ایشان با عنوان "خفئ المولد" یاد کرده اند. منظور از پنهانی بودن ولادت تمام موارد ذیل می تواند باشد: 
الف. پیش از تولد، بارداری مادر ایشان نه تنها از بیگانگان، بلکه از بسیاری از آشنایان و بستگان مخفی نگه داشته می شود و خبر آن بسیار خصوصی باقی می ماند.
ب. آثار بارداری در مادر آشکار نمی باشد و نزدیکان و اطرافیان متوجه آن نمی شوند. 1
ج. پس از ولادت، خبر آن به صورتی که خبر ولادت دیگر نوزادان منتشر می گردد، علنی نمی شود و افراد مطلع آن را به عنوان یک راز تنها به افراد قابل اطمینان منتقل می کنند و از عموم مخفی می دارند؛ لذا عموم جامعه در اینکه آیا اساسا چنین فرزندی به دنیا آمده یا نه، سردرگم می شوند.
شواهد حاکی از آن است که درباره امام مهدی علیه السلام هر سه احتمال فوق تحقق یافته و هدف از هر سه مورد یک چیز بیش نبوده که همانا مخفی نگه داشتن ایشان از گزند حکومت های جائر زمان است.
پاسخ تفصیلی
در برخی روایات، مخفیانه بودن ولادت امام مهدی علیه السلام به خفای ولادت حضرت موسی علیه السلام تشبیه شده است؛ زیرا پیش از تولد حضرت موسی علیه السلام، نشانه های بارداری در مادر ایشان دیده نمی شد و پس از ولادت نیز خویشاوندان و نزدیکان آگاه، خبر به دنیا آمدن آن حضرت را مخفی نگاه می داشتند تا فرعونیان از آن باخبر نشوند. این اوضاع پیچیده در مورد موعود اسلام نیز پیش بینی شده بود. 
1- امام صادق علیه السلام درباره شباهت ولادت امام موعود با ولادت حضرت موسی علیه السلام فرموده بودند:
« اما تولد موسى عليه السلام، چون فرعون واقف شد که زوال پادشاهی او به دست موسی است، دستور داد که کاهنان را حاضر کنند و آنها وی را از نسب موسی آگاه کردند و گفتند که وی از بنی اسرائیل است و فرعون به کارگزاران خود دستور می داد که شکم زنان باردار بنی اسرائیل را پاره کنند و حدود بیست و چند هزار نوزاد را کشت؛ اما نتوانست به کشتن موسی علیه السلام دست یابد؛ زیرا او در حفظ و حمایت خدای تعالی بود و بنی امیه و بنی عباس نیز چنین اند، وقتی واقف شدند که زوال پادشاهی آنها و پادشاهی امیران و ستمگران آنها به دست قائم ماست، با ما به دشمنی برخاستند و در قتل آل رسول صلى الله عليه و آله و سلم و نابودی نسل او شمشیر کشیدند به طمع آنکه بر قتل قائم دسترسی پیدا کنند؛ اما خدای تعالی ابا دارد کار خود را برای هیچ يك از این ستمکاران فاش سازد و نور خود را کامل می کند، گر چه مشرکان را ناخوش آید»2
تاریخ نیز نشان می دهد که فرزند امام حسن عسکری علیه السلام به طور پنهانی ولادت یافتند؛ یعنی در موقعیتی متولد گردیدند که مصلحت نبود خبر بارداری مادر آن حضرت و نیز تولد خود ایشان، مانند کودکان عادی - برای تمام افرادی که با خانه ی امام عسکری علیه السلام ارتباط و رفت و آمد داشته باشند- بازگو شود.
2- امام عسکری علیه السلام نیز در شبی که آن سرور به دنیا آمدند خطاب به عمه بزرگوارشان که از ندیدن آثار حمل در مادر شگفت زده شده بود، فرمودند: 
«إِذَا كَانَ وَقْتُ الْفَجْرِ يَظْهَرُ لَكِ بِهَا الْحَبَلُ لِأَنَّ مَثَلَهَا مَثَلُ أُمِّ مُوسَى ع لَمْ يَظْهَرْ بِهَا الْحَبَلُ وَ لَمْ يَعْلَمْ بِهَا أَحَدٌ إِلَى وَقْتِ وِلَادَتِهَا لِأَنَّ فِرْعَوْنَ كَانَ يَشُقُّ بُطُونَ الْحُبَالَي فِي طَلَبِ مُوسَى ع وَ هَذَا نَظِيرُ مُوسَى ع. »3
« در هنگام فجر آثار بارداری برایت نمودار خواهد گردید؛ زیرا مثل او مثل مادر موسی علیه السلام است که آثار بارداری در او ظاهر نگردید و کسی تا وقت ولادتش از آن آگاه نشد؛ زیرا فرعون در جستجوی موسی، شکم زنان باردار را می شکافت و این نیز نظیر (مورد) موسی علیه السلام است. »3
در کتاب «منتخب الاثر»، ۱۳ روایت ذکر شده است که به ویژگی ولادت مخفی درباره مهدی موعود اشاره دارد. 4
3- سعید بن جبیر از امام سجاد علیه السلام نقل کرده که ایشان فرمودند: 
«تَخْفَى وِلَادَتُهُ عَلَى النَّاسِ حَتَّى يَقُولُوا لَمْ يُولَدْ بَعْدُ»5
« ولادت قائم ما اهل بیت از مردم مخفی و پنهان می ماند تا جایی که بگویند هرگز چنین کسی به دنیا نیامده است.»5
دقت کنید که اهل بیت در بسیاری از بیاناتشان هنگام اشاره به جامعه اهل سنت و پیروان مکتب خلفا از واژه "ناس" استفاده می کردند. در این روایت نیز آمده که ولادت قائم از "ناس" پنهان می ماند و آنها منکر آن می شوند.
4- از امام هشتم علیه السلام نیز نقل است که فرمودند:
« مَا مِنَّا أَحَدٌ اخْتَلَفَتِ الْكُتُبُ إِلَيْهِ وَ أُشِيرَ إِلَيْهِ بِالْأَصَابِعِ‌ وَ سُئِلَ عَنِ الْمَسَائِلِ وَ حُمِلَتْ إِلَيْهِ الْأَمْوَالُ إِلَّا اغْتِيلَ‌ أَوْ مَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ لِهَذَا الْأَمْرِ غُلَاماً مِنَّا خَفِيَّ الْمَوْلِدِ وَ الْمَنْشَإِ غَيْرَ خَفِيٍّ فِي نَسَبِهِ‌.»6
« کسی از ما خاندان نیست که به او نامه ها ارسال شود و به انگشتان به او اشاره گردد (شهرت بهم رساند) و مورد سؤال و پرسش ها قرار گیرد و مال ها به سوی او سرازیر گردد، مگر اینکه به مرگ ناگهانی کشته شود (ترور) یا اینکه در بسترش بمیرد، تا آنگاه که خداوند برای این کار فرزندی از ما را برانگیزد که هم ولادتش پنهانی است و هم رشد و نموش، با این حال نسبش مخفی و ناشناس نمی باشد.»6
5- در روایتی هم آمده که امام جواد علیه السلام به عبدالعظیم حسنی درباره قائم موعود چنین می فرمایند:
« القائم الذي يطهر الله عزوجل به الارض من أهل الكفر والجحود ويملأها عدلا وقسطا هو الذي يخفى على الناس ولادته ويغيب عنهم شخصه»7
« آن قائمی که خداوند به دست او زمین را از اهل کفر و خلاف پاک می سازد و آن را سرشار از عدل و داد می کند، همان کسی است که ولادتش از مردم پوشیده می ماند و شخصش از مردم غایب می گردد.»7
6- یکی از شیعیان عراق به نام عبدالله بن عطا نیز نقل می کند که از شهر واسط عازم حج شده و در ایام حج به محضر امام جواد علیه السلام وارد شدم. امام حال مردم و وضع قیمت ها را از من جویا شدند. من عرضه داشتم: مردم چشم انتظار و خواستار شمایند؛ اگر قیام کنید خلق به دنبالتان به راه می افتند. امام فرمودند:
« يَا ابْنَ عَطَاءٍ قَدْ أَخَذْتَ تَفْرُشُ أُذُنَيْكَ لِلنَّوْكَى لَا وَ اللَّهِ مَا أَنَا بِصَاحِبِكُمْ وَ لَا يُشَارُ إِلَى رَجُلٍ مِنَّا بِالْأَصَابِعِ وَ يُمَطُّ إِلَيْهِ بِالْحَوَاجِبِ‌ ِلَّا مَاتَ قَتِيلًا أَوْ... يَمُوتُ بِغَيْظِهِ عَلَى فِرَاشِهِ حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ مَنْ لَا يُؤْبَهُ لِوِلَادَتِهِ قُلْتُ وَ مَنْ لَا يُؤْبَهُ لِوِلَادَتِهِ »8
« ای ابن عطا! گوش خود را در اختیار نادانان قرار داده ای؟ (که هر چه بگویند بپذیری!) نه سوگند به خدا من صاحب شما (قائم و منجی شما) نیستم و به هیچ یک از ما به انگشت اشاره نشود و با ابرو به یکدیگر نشانش ندهند، مگر آنکه کشته شود... یا با خشمی فروخورده بمیرد تا آنکه سرانجام خداوند کسی را برانگیزد که ولادتش باعث جلب توجه نشود.»8
ابن عطا گوید از امام پرسیدم: معنای این سخن که " ولادتش باعث جلب توجه نشود " چیست؟ فرمودند:
« انْظُرْ مَنْ لَا يَدْرِي النَّاسُ أَنَّهُ وُلِدَ أَمْ لَا فَذَاكَ صَاحِبُكُمْ.» 8
« نگاه کن کدام یک از ماست که مردم نمی فهمند به دنیا آمده یا نه؛ او صاحب شما (منجی شما و قائمتان) خواهد بود.»8

منابع
1- تفاوت این مورد با مورد قبل آن است که در مورد اول، پنهان کردن خبر بارداری لزوما با معجزه همراه نیست؛ بلکه با پنهانکاری و رازداری نیز میسر است و در مورد دوم گونه ای از اعجاز نیز همراه می شود.
2- الغیبه،شیخ طوسی، ص 170.
«أَمَّا مَوْلِدُ مُوسَى ع فَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَمَّا وَقَفَ عَلَى أَنَّ زَوَالَ مُلْكِهِ عَلَى يَدِهِ أَمَرَ بِإِحْضَارِ الْكَهَنَةِ فَدَلُّوا عَلَى نَسَبِهِ وَ أَنَّهُ يَكُونُ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ فَلَمْ يَزَلْ يَأْمُرُ أَصْحَابَهُ بِشَقِّ بُطُونِ الْحَوَامِلِ مِنْ نِسَاءِ بَنِي إِسْرَائِيلَ حَتَّى قَتَلَ فِي طَلَبِهِ نَيِّفاً وَ عشرون [عِشْرِينَ‌] أَلْفَ مَوْلُودٍ وَ تَعَذَّرَ عَلَيْهِ الْوُصُولُ إِلَى قَتْلِ مُوسَى ع بِحِفْظِ اللَّهِ تَعَالَى إِيَّاهُ كَذَلِكَ بَنُو أُمَيَّةَ وَ بَنُو الْعَبَّاسِ لَمَّا أَنْ وَقَفُوا عَلَى أَنَّ بِهِ‌ زَوَالَ مَمْلَكَةِ الْأُمَرَاءِ وَ الْجَبَابِرَةِ مِنْهُمْ عَلَى يَدَيِ الْقَائِمِ مِنَّا نَاصَبُونَا لِلْعَدَاوَةِ وَ وَضَعُوا سُيُوفَهُمْ فِي قَتْلِ أَهْلِ بَيْتِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ إِبَادَةِ نَسْلِهِ طَمَعاً مِنْهُمْ فِي الْوُصُولِ إِلَى قَتْلِ الْقَائِمِ ع فَأَبَى اللَّهُ أَنْ يَكْشِفَ أَمْرَهُ لِوَاحِدٍ مِنَ الظَّلَمَةِ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ‌ ... وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ‌.»
3- کمال الدین جلد 2 ص 426
4- منتخب الاثر باب 3 فصل 33
5- کمال الدین جلد 1 ص 322
6- کتاب الغيبة نعمانی ص ۱۶۸.
7- کفایه الاثر ص281.
8- کتاب الغیبه نعمانی ص 168.