غیبت چگونه میزانی برای تشخیص مهدی نمایان (مدعیان دروغین مهدویت) می باشد؟
پاسخ اجمالی
یکی از ویژگی های حضرت مهدی علیه السلام آن است که ایشان دارای غیبت طولانی هستند. این ویژگی به ما کمک می‌کند تا مهدی نمایان را تشخیص دهیم؛ زیرا مدعیان دروغین مهدویت برای تحقق جاه طلبی های خود نه وقت فراوان دارند و نه صبر زیاد. بنابراین حاضر نیستند که برای کسب این ویژگی، سال‌ها ناشناس بمانند. از سوی دیگر نیازمند فراهم ساختن مرید و مطیع و یار و سپاه برای خوداند. به همین دلیل نمی‌توانند تا لحظه‌ی قیام، ناشناس باقی بمانند؛ بلکه پیش از آن به معرفی خود و مدّعای خویش خواهند پرداخت؛ اگر چه ا ین کار را در محافل خصوصی انجام دهند.
پاسخ تفصیلی
یکی از ویژگی های موعود منتظر «غیبت طولانی» است. تنها در کتاب «منتخب الاثر» 100 روایت وجود دارد که بیان می‌کنند »مهدی موعود، قبل از قیام خود، مدّت زیادی، پنهان و ناشناس زندگی می‌کند.«1 برخی مطالبی که در احادیث پیرامون غیبت آمده است عبارتند از :
• حتمی بودن غیبت قائم آل محمد علیه السلام
• طولانی بودن غیبت
• وقوع امتحان اعتقادی شدید برای مومنان در این دوران
• هشدار به مومنان و تاکید بر تمسک به دین و متزلزل نشدن
ذیلا به چند نمونه از این احادیث اشاره می کنیم:
1. شیخ صدوق رحمت الله علیه در کمال الدّین، از صفوان جّمال آورده است که امام صادق علیه السلام فرمودند:
« آری به خدا قسم، حتماً و حتماً مهدی شما از شما غیبت خواهد کرد؛ چندان که جاهلان تان گویند: "خدا دیگر به آل محمد نیاز ی ندارد".(کنایه از این که خدا دیگر امامی از اهل بیت نصب نکرده است و ریشه امامت خشکید!) در چنان زمانی (که جاهلان از دین خود دست می‌کشند) به ناگاه مهدی آل محمد، همچون شهابی آسمان شکاف، باز می‌گردد و زمین را از قسط و عدل پر می‌کند؛ همان گونه که از ظلم و جور مالامال گشته است.»2
2. مرحوم کلینی رحمت الله علیه در کتاب شریف کافی به سند خود، از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که فرمودند:
« آری، به خدا سوگند، امام شما سالیانی از شما غایب خواهد شد و شما دچار آزمایش می‌شوید تا آن جا که عدّه‌ای گویند: او مرده یا نابود شده است یا (اگر هست، پس) به کجا رفته است؟! در آن زمان، چشم‌های مؤمنان بر (فراق) او خواهند گریست و ایمان آوردگان در تلاطم خواهند افتاد؛ چنان که کشتی‌های طوفان زده گرفتار امواج دریا می‌شوند.»3
3. شیخ صدوق رحمت الله علیه در کمال الدّین از امام ششم علیه السلام نقل می‌کند که فرمودند:
« به راستی، صاحب این امر (امر قیام الاهی) غیبتی خواهد داشت. در آن دوران، هر یک از بندگان خدا باید در پیشگاه پروردگار تقوی پیشه کند و به دین خود استوار چنگ زند (تا آن را از دست ندهد.)»4
4. شیخ صدوق رحمت الله علیه در کتاب کمال الدّین، از حضرت امیرالمومنین علیه السلام نقل می کند:
« قائم ما غیبتی خواهد داشت که زمانش طولانی می شود. گویی شیعه را می بینیم که در دوران غیبت او، همچون رمه گوسفندان، سرگردان و حیران شده اند؛ به دنبال چراگاهی می گردند و آن را نمی یابند. آگاه باشید! هر کس از ایشان بر آیین خویش ثابت بماند و در اثر به درازا کشیدن غیبت امامش، دچار سنگ دلی نشود، در روز قیامت با خود من و در درجه من خواهد بود.»5
5. سید حمیری شاعر شیعی و حماسه سرای آستان اهل بیت علیهم السلام، در ابتدا از پیروان کیسانیه و معتقد به مهدویت جناب محمد بن حنفیه6 بود. سپس به عنایت امام صادق علیه السلام، به طریق تشیع هدایت شد و از مدافعان پرشور حریم اهل بیت گردید. او در نقلی چنین گفته است:
« پیش از این، اهل غلو و معتقد به غیبت محمد بن حنفیه بودم. مدت زیادی در این گمراهی به سر بردم تا آن که خداوند به (برکت) حضرت صادق علیه السلام، بر من منت نهاد و مرا از عذاب رهانید و به راه راست هدایت فرمود. دلائلی را از امام صادق علیه السلام مشاهده کردم که برایم ثابت شد که او حجت خدا بر من و بر تمام اهل روزگار خویش است و او همان امامی است که خداوند اطاعت و اقتدا بدو را واجب ساخته است. در آن حال، سوالی برایم باقی مانده بود و آن این که: پس آن امام غایب و حجت قائم- که در روایات به او اشاره شده است- کیست؟ ( زیرا با وجود امام معصوم، محمد بن حنفیه نمی توانست امام مردم باشد.) در این حال از امام صادق علیه السلام پرسیدم: ای پسر رسول خدا، روایاتی از پدران شما علیهم السلام درباره غیبت و حتمی بودن تحقق آن به ما رسیده است. بفرمایید که این غیبت برای چه کسی خواهد بود؟ آن حضرت علیه السلام فرمودند: همانا غیبت برای فرزندی از ششمین نسل من واقع می شود و او دوازدهمین پیشوا از ائمه ی هدایتگر بعد از رسول خداست.»7
منابع
1. منتخب الاثر، باب 3، فصل 28
2. کمال الدین، ج 2، ص 341
3. کافی، ج 1، ص 336؛ همین حدیث را مرحوم نعمانی در کتاب الغیبه، شیخ صدوق در کمال الدین، شیخ طوسی در کتاب الغیبه، محمد بن جریر طبری در دلائل الامامه و مسعودی در اثبات الوصیه آورده اند.
4. کمال الدین، باب 34، ح 34
5. کمال الدین، ج 1، ص 303
6. جناب محمد بن علی بن ابی طالب علیه السلام معروف به ابن الحنفیه خود از مدعیان مهدویت نبود؛ بلکه پیروان مختار ثقفی برای اغراض سیاسی خود، او را مهدی موعود نامیدند و بعد از مرگ او، مدعی شدند که نمرده؛ بلکه غایب گردیده است!
7. کمال الدین، مقدمه محققانه شیخ صدوق، پس از ذکر اشعار سید حمیری درباره محمد بن حنفیه
